Taşıma Moduna Göre Farklılıklar
Karayolu Tehlikeli Madde Taşımacılığı
Karayolu tehlikeli madde taşımacılığı, tehlikeli nitelikteki maddelerin karayolu araçları ile taşınması işlemidir. Karayolu taşıma modu tehlikeli madde taşımacılığında en çok kullanılan moddur.
Karayolu tehlikeli madde taşımacılığı, dünya genelinde sıkı kurallara ve düzenlemelere tabidir. Taşımacılık sırasında kullanılan araçlar ve ekipmanlar, tehlikeli maddelerin özelliklerine ve taşıma koşullarına uygun olmalıdır. Bu araç ve ekipmanları kullanacak olan kişilerin özel eğitime tabi tutulması gerekmektedir. Acil durumlarda yaşanan olayla tedbirli bir şekilde başa çıkabilmek için taşınacak olan maddelerin tüm özelliklerini bilmeleri gerekmektedir. Ayrıca, bu maddelerin özelliklerine göre işaretlenmeleri gerekmektedir. Bu işaretler araçların ön ve arka kısımlarında yer alan işaretler, etiketler olmalıdır. Taşıma sırasında kullanılacak olan konteynerler, ambalajlar özel olarak hazırlanıp tasarlanmış olmaları gerekir. Tehlikeli madde taşıması yapılan araçta acil durum aydınlatması, yangın tüpü, ilk yardım malzemeleri gibi güvenlik ekipmanlarının bulunması gerekmektedir. Tüm bu önlemler taşımanın daha güvenli bir biçimde gerçekleşmesini sağlar, insana ve çevreye verilebilecek zararı minimalize eder. Türkiye, coğrafi konumu ve yatırım alanları sebebiyle kara yolu modunun yoğun kullanıldığı bir ülke modundadır.
Tehlikeli maddeler dünyanın her yerine taşınmaktadır. Ancak bu durum birçok sorun meydana getirmektedir. Buna göre bir tehlikeli madde karayoluyla başlar, limana getirilir ve denizyoluyla başka bir ülkeye veya kıtaya gidebilir. Ülke ve taşıma modu da değiştiğinden her defasında kuralların değişmesi taşımaya zorlaştıracaktır. Tüm taşıma türlerinin kanunları vardır. Bunun için BM Komisyonu- “Committee of Experts on The Transport of Dangerous Goods” tavsiye niteliğinde kararlar çıkartmaktadır.
International Maritime Organization (IMO)- Londra- IMDG-Code- Denizyolu Taşımacılığı
UNEconomic Comission for Europe (ECE)- WP-15- Bern-ADR- Karayolu
Office Central Transport Internationaux (OCTI)- Bern-RID- Demiryolu
International Civil Aviation Organization-Montreal- ICAO-TI- Havayolu
International Air Transport Association- Cenevre- IATA-DGR- Havayolu
International Atomic Energy Agency-Viyana-IAEA- Radyoaktif Maddelerin Taşınması
Modlara göre tehlikeli madde taşımacılığının oranları
Havayolu Tehlikeli Madde Taşımacılığı
Havayolu Tehlikeli Madde Taşımacılığı, tehlikeli nitelikteki maddelerin havayolu taşımacılığı yoluyla taşınması işlemidir. Tehlikeli maddeler özelliklerden dolayı havayolu taşımacılığında uçak, yolcu, personel ve diğer gönderilerin güvenliğini tehdit eden maddelerdir .Bu sebeple sıkı bir denetimde hazırlanmalılardır. Havayolu tehlikeli madde taşımacılığı için uygun ambalajlama gereklidir. Ambalajlama, tehlikeli maddenin türüne ve taşıma yöntemine göre belirlenmesi gerekir. Her taşıma birimi, içerdiği tehlikeli özelliklerini gösteren etiketlerle ve işaretlemelerle işaretlenmelidir. Havayolu modunda tehlikeli madde taşıma yapan tüm personeller bu konuda sıkı bir eğitimden geçmeli, donanımlı bir şekilde yetiştirilmesi gerekmektedir.
Her taşıma modunda olduğu gibi havayolu tehlikeli madde taşınması yaparken de kullanılan uçakta yangın söndürme cihazı, acil durum aydınlatması, yangın tüpü, ilk yardım malzemeleri gibi güvenlik ekipmanları bulunması gereklidir. Tehlikeli maddelerin havayolu modunda sadece özel durumlar ve şartlar ile çıkışına izin verilir. Tehlikeli kargoların nakliyesi “IATA Tehlikeli Eşya Düzenlemeleri” ne (IATA Dangerous Goods Regulations) göre gerçekleştirilir. IATA Tehlikeli Eşya Düzenlemeleri, içerik olarak Uluslar arası Sivil Havacılık Teşkilatı ICAO’nun Havayoluyla Tehlikeli Maddelerin Güvenli Nakli ile İlgili Teknik Talimatı’na (ICAO-TI / Technical Inctructions for the Safe Transport of Dangerous Goods by Air) uyumludur. ICAO kurallarına göre, tehlikeli maddelerin kontrol edilmesi işlemlerini diğer kargolara göre daha sıkı bir şekilde yapmakla görevli olan taşıyıcı, bütün tehlikeli madde kargolarının içeriğini kontrol etmelidir. Düzenlemelere göre tehlikeli maddenin taşınmasına izin verilmeyen hiçbir kargonun nakliyesini kabul etmemelidir.
Denizyolu Tehlikeli Madde Taşımacılığı
Denizyolu Tehlikeli Madde Taşımacılığı, deniz yoluyla yapılan ve tehlikeli maddelerin taşınması anlamına gelir. Bu maddeler, toksik, yanıcı, patlayıcı, radyoaktif, asit ve bazik özelliklere sahip olabilir. Bu nedenle, taşıma işleminin çok dikkatli, özenli bir şekilde gerçekleştirilmesi gerekir ve uluslararası düzenlemelere tabi tutularak yapılır. Tehlikeli madde taşımasında kullanılacak geminin uygunluğu kontrol edilmelidir. Geminin tehlikeli yük taşıması için tasarlanmış olması gerekir. Kullanılacak ambalajlar ve yöntemleri yükün sınıfına ve özelliğine göre belirlenmelidir. Yükün taşınması sırasında uygun termometreler, yükün düzgün bir biçimde sabitlenmesi, yangın söndürme cihazları gibi güvenlik önlemleri alınması gerekmektedir. Taşıma sırasında, tehlikeli maddelerin dikkatle ambalajlanması, doğru etiketlenmesi, uygun konteynırlar içinde taşınması ve özel güvenlik protokollerinin uygulanması gereklidir. Ayrıca, yeterli yetkinlik ve eğitim sahibi personel tarafından yönetilmesi gerekmektedir.
Denizyolu tehlikeli madde taşımacılığı, Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) tarafından belirlenen ve SOLAS (Denizde Can ve Mal Güvenliği Uluslararası Sözleşmesi) ve IMDG (Denizyolu Tehlikeli Mallarının Uluslararası Taşımacılığı için Kod) kurallarına uygun olarak gerçekleştirilir. Denizyolu tehlikeli madde taşımacılığı sırasında, taşıma işleminin her aşamasında SOLAS ve IMDG kurallarına uygun olarak hareket edilmelidir. Denizyolu tehlikeli madde taşımacılığı sırasında, taşıma işleminin her aşamasında SOLAS ve IMDG kurallarına uygun olarak hareket edilmelidir.
